W latach 2014 i 2015 na przykładzie innych krajów i w oparciu o uznane metodologie przeprowadzono badania, które wniosły informacje i dane na temat zdarzeń niepożądanych w polskich szpitalach.

Badania przeprowadzono w projekcie "Bezpieczny Szpital - Bezpieczny Pacjent" realizowanym przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Poniżej prezentujemy informacje o badaniach i pełne teksty raportów.

  1. Badanie spraw sądowych o odszkodowania za szkody wyrządzone przez szpitale pod względem problematyki bezpieczeństwa pacjenta i zdarzeń niepożądanych, grudzień 2014.

    Streszczenie: Badanie przeprowadzono w okresie od 9 października 2014 roku do 25 listopada 2014 roku techniką badania akt spraw cywilnych w siedzibach sądów. Źródło danych stanowiły 183 akta spraw cywilnych zakończonych prawomocnie w latach 2011-2013 toczących się przeciwko szpitalom w związku z roszczeniami dotyczącymi odszkodowań, zadośćuczynień i rent za szkody wyrządzone w trakcie procesu leczenia. z pięciu sądów okręgowych w Polsce. Wnioski: Pacjentami, do których odnoszą się pozwy dotyczące zdarzeń niepożądanych, są głównie mieszkańcy dużych miast, kobiety nieznacznie częściej niż mężczyźni. Strona powodowa jest w zdecydowanej większości przypadków reprezentowana przez pełnomocnika profesjonalnego. Najczęściej występującymi podstawami faktycznymi wytoczenia powództwa jest spowodowanie zakażenia szpitalnego oraz dopuszczenie się błędu operacyjnego. Tryb ugodowego rozwiązywania sporów nie jest stosowany w celu rozwiązywania tego typu spraw. Procesy dotyczące zdarzeń niepożądanych wiążą się z dużymi trudnościami dowodowymi i znacznym zaangażowaniem biegłych. Procesy dotyczące zdarzeń niepożądanych cechują się wysokim stopniem sporności. Postępowania w sprawach dotyczących niepożądanych zdarzeń medycznych kończą się w ponad 60% przypadków brakiem ustalenia wystąpienia zdarzenia niepożądanego, natomiast w blisko 40% przypadków sądy orzekają zaistnienie niepożądanego zdarzenia medycznego. Stwierdzone niepożądane zdarzenia medyczne najczęściej dotyczyły błędu ludzkiego. Nieprawidłowościami, które najczęściej były przyczyną stwierdzenia wystąpienia niepożądanego zdarzenia medycznego, były zakażenia szpitalne oraz uchybienia na tle ochrony praw pacjenta. Stwierdzone niepożądane zdarzenia medyczne były w ponad połowie przypadków wynikiem błędów lekarzy. Najczęściej występującym skutkiem stwierdzonych niepożądanych zdarzeń medycznych był uszczerbek na zdrowiu pacjenta. Roszczeniem powoda uwzględnianym w największej ilości wypadków jest zadośćuczynienie, którego średnia wysokość zasądzenia wynosi około 100 tys. złotych. Czas trwania procesów w sprawach zdarzeń niepożądanych wynosi średnio 39 miesięcy, znacznie wykraczając poza przeciętny czas trwania postępowania spraw cywilnych.
     

  2. Badanie opinii personelu lekarskiego i pielęgniarskiego na temat zgłaszania zdarzeń niepożądanych oraz wymogów, jakie winny spełniać systemy raportowania w opiece zdrowotnej, 2015.

    Streszczenie: Badanie przeprowadzono w kwietniu i maju 2015r. techniką ankiety pocztowej. Przeanalizowano 3410 ankiet wypełnionych przez ordynatorów oraz pielęgniarki oddziałowe oddziałów posiadających akredytację na prowadzenie specjalizacji zabiegowych: chirurgii ogólnej, ortopedii, położnictwa i ginekologii oraz oddziałów zachowawczych: interny i innych (zwrotność 54,7%).

    Z analizy można wyciągnąć wniosek, że 86,5% ankietowanego personelu medycznego uczestniczyło w ZN. Co piąty respondent (20,2%) uczestniczył w ZN związanym z farmakoterapią, co szósty z diagnostyką i rozpoznaniem (16,2%) lub z zakażeniem (15,7%), a co siódmy z awarią sprzętu medycznego (14,2%) lub zabiegiem operacyjnym (14,1%).

    Kierujący oddziałami wykazywali wysoką akceptację dla systemu zgłaszania ZN, zgadzając się, w zdecydowanej większości (85%), że jego wprowadzenie poprawiłoby bezpieczeństwo pacjentów.

    Trzy osoby na cztery (78,3%) stwierdzały ponadto, iż ich motywacja dotycząca zgłaszania byłaby większa, gdyby zdobyte doświadczenia wykorzystywano nie tylko na ich oddziale.
     

  3. Badanie opinii publicznej na temat zdarzeń niepożądanych i postrzegania bezpieczeństwa opieki zdrowotnej

    Streszczenie: Badanie przeprowadzono w trzech falach: fala 1: od 17 do 24 sierpnia 2015 roku, fala 2: od 17 do 23 września 2015 roku, fala 3: od 7 do 14 października 2015 roku techniką bezpośredniego wywiadu ankieterskiego wspomaganego komputerowo (Computer Assisted Personal Interviewing - w skrócie CAPI). Wywiady przeprowadzono w domu wylosowanej osoby. Badaniem objęto losowo wybranych dorosłych (18+) mieszkańców Polski; jako operat losowania wykorzystano rejestr PESEL; łączna liczba przeprowadzonych wywiadów w trzech falach wyniosła 2942.

    41% respondentów za prawdopodobne uważa doznanie szkody w trakcie szpitalnego leczenia, a 43% uważa je za raczej prawdopodobne. Niewielki odsetek jest przeciwnego zdania.

    Wśród respondentów, którzy osobiście lub pośrednio mieli do czynienia ze szpitalnym leczeniem w ciągu ostatnich 12 miesięcy, 12% doświadczyło w jego trakcie jakiegoś niepożądanego zdarzenia. Odsetek osób z negatywnymi szpitalnymi doświadczeniami wzrasta do 17% jeśli respondentów - którzy nie byli w szpitalu, ani nikt z ich rodziny, w ciągu ostatnich 12 miesięcy - zapytać o takie zdarzenia "kiedykolwiek".

    Do zdarzeń niepożądanych najczęściej dochodzi w trzech obszarach: diagnostyka i rozpoznanie (34%), zakażenie (29%) oraz zabieg operacyjny (28%). Rzadziej dotyczą one zastosowanego leczenia (13%) oraz uszkodzeń okołoporodowych (9%). Zdaniem większości respondentów (61%) konsekwencje niepożądanych zdarzeń były bardzo poważne: 45% ocenia, że nastąpiło znaczne pogorszenie stanu zdrowia, a 16% uważa, że spowodowały zgon.

    Częstą reakcją respondentów na zdarzenie niepożądane były rozmowy na jego temat w gronie rodzinno-przyjacielskim (65%) a rzadką zgłoszenie skargi (5,0%). Połowa z nich czyli 10 respondentów złożyło skargę do przedstawicieli różnych szczebli służby zdrowia lub samorządu lekarskiego (dyrekcja szpitala, ordynator oddziału, Rada Lekarska itp.), 6 - zwróciło się do sądu, jeden - do prokuratury. Warto odnotować, że w tej niewielkiej grupie składającej skargę była też osoba, która poskarżyła się prasie.

    32% respondentów zetknęło się z konkretnymi działaniami ze strony służby zdrowia - z reguły była to informacja o tym, że doszło do zdarzenia niepożądanego (27%); dwukrotnie rzadszą reakcją było wyjaśnienie pacjentowi jego przyczyn (13%) i złożenie przeprosin (12%). Jeszcze rzadziej informowano pacjenta o przypuszczalnych następstwach zdarzenia (9%) i możliwościach złożenia skargi (6%).

    Najrzadziej wyrażano żal i współczucie z powodu zdarzenia (4%) oraz informowano pacjenta o możliwości wystąpienia o odszkodowanie (4%)
     

  4. Badanie na temat występowania zdarzeń niepożądanych w czasie hospitalizacji na podstawie przeglądu dokumentacji medycznej, październik 2015.

    Streszczenie: Badanie przeprowadzono w okresie od czerwca do października 2015 roku metodą retrospektywnego przeglądu dokumentacji medycznej w oparciu o metodologie tzw. punktów krytycznych (triggers), opracowanych przez Institute for Healthcare Improvement (IHI) oraz WHO. Przeanalizowano 2100 losowo wybranej, zamkniętej, kompletnej dokumentacji medycznej pacjentów hospitalizowanych w 2013 roku, z 6 wylosowanych szpitali. Z przeglądu wyłączono hospitalizacje trwające do 3 dni oraz hospitalizacje w oddziałach rehabilitacji, opieki paliatywnej, psychiatrii, szpitalnych oddziałach ratunkowych.

    Z badania wynika, że 152 pacjentów doznało zdarzenia niepożądanego, co stanowi 7,2% przebadanej próby.